Serbest Piyasa nedir?
Serbest piyasa, tüm ajanların kendi şartlarına göre işlem yapma özgürlüğüne sahip olduğu bir ekonomik sistemdir. Bu terim genellikle, hükümet tarafından ne rekabete ne de ekonomik kararlara herhangi bir sınırlama getirilmediği piyasaları ifade eder.
Serbest Piyasa Ne Demektir?
Serbest piyasalar kapitalist uluslarla ilişkilidir, çünkü ekonomik özgürlük kapitalizmin temel bir özelliğidir. Özel mülkiyetin ve hakların korunması, serbest piyasaların uygun bir şekilde yürütülmesini garanti altına almanın koşullarıdır. Piyasa güçleri nihai olarak kararları yönlendirdiğinden, daha yüksek verimliliği ve daha düşük fiyatları garanti eden sistem budur. Bu bağlamda, miktarlar ve fiyatlar arz ve talebe göre kendi kendini düzenler.
Bununla birlikte, dünyadaki hiçbir ülke mutlak ekonomik özgürlük sunmaz. Piyasa kusurları her zaman vardır ve bunlar piyasa tarafından kendi kendini kontrol edemez. Bilgi asimetrisi, satıcı veya alıcının çok az olması, giriş veya çıkış engellerinin yüksek olması gibi durumlar devletin belirli ekonomik birimlerin zararlarını düzenlemek amacıyla müdahalesine neden olmaktadır. Serbest piyasa ideolojisini uyguladığı düşünülen bir ülke olan ABD’de bile hükümet, piyasa kusurlarını düzeltmek veya azaltmak için düzenlemeler uygular. Aşırı derecede düzenlenmiş bir piyasa, serbest piyasanın tam tersidir.
Örnek
John Spade, yakındaki bir süpermarkette domateslerin yüksek fiyatı için açıklama isteyen 12 yaşındaki Carl’ın babasıdır. Çocuk, domateslerin gerçekten ucuz olduğu bazı aylar olduğundan; ancak kalan aylarda fiyatın iki katından fazla arttığından şikayet etti. John, ilk dönemde hasadın bol olduğunu, bu nedenle satışta büyük miktarlar olduğunu açıkladı. İkinci dönemde ise tam tersi olur ve domates sık görülmez.
Ürün yaygın olarak mevcut olduğunda, arz normal talebi aştığından fiyat düşer. Fiyat düştüğü sürece ev kadınları satın alma sıklığını artırmakta; ancak fiyat yükseldiğinde diğer gıda ürünlerine yönelme eğilimi göstermektedir. John, oğluna, arz ve talebin fiyatı belirlediğini çünkü domates alım satımının serbest bir pazar olduğunu söyleyerek sonuca vardı. İnsanlar yüksek fiyat dönemlerinde domates almaya, üreticilere de fiyatları düşürmeye zorlanmazlar. Herkes gönüllü olarak işlem yapar.
