GSYiH Hesaplama Yolları
GSYiH üç ana yöntemle belirlenebilir. Doğru hesaplandığında her üç yöntem de aynı rakamı vermelidir. Bu üç yaklaşım genellikle harcama yaklaşımı, çıktı (veya üretim) yaklaşımı ve gelir yaklaşımı olarak adlandırılır.
Harcama Yaklaşımı
Harcama yaklaşımı olarak da bilinen harcama yaklaşımı, ekonomiye katılan farklı grupların harcamalarını hesaplar. ABD GSYİH’si öncelikle harcama yaklaşımına göre ölçülür. Bu yaklaşım aşağıdaki formül kullanılarak hesaplanabilir:
GSYiH = C + G + I + NX
C=tüketim;
G=devlet harcamaları;
I=yatırım;
NX=net ihracat
Tüm bu faaliyetler bir ülkenin GSYİH’sine katkıda bulunmaktadır. Tüketim, özel tüketim harcamalarını veya tüketici harcamalarını ifade eder. Tüketiciler, yiyecek ve saç kesimi gibi mal ve hizmetleri elde etmek için para harcarlar. Tüketici harcamaları, GSYİH’nın en büyük bileşenidir ve ABD GSYİH’sinin üçte ikisinden fazlasını oluşturur. Bu nedenle, tüketici güveninin ekonomik büyüme üzerinde çok önemli bir etkisi vardır. Yüksek bir güven düzeyi tüketicilerin harcama yapmaya istekli olduğunu gösterirken, düşük bir güven düzeyi geleceğe ilişkin belirsizliği ve harcamaya isteksizliği yansıtır.
Devlet harcamaları, devlet tüketim harcamalarını ve brüt yatırımı temsil eder. Hükümetler ekipman, altyapı ve bordro için para harcıyor. Hem tüketici harcamaları hem de iş yatırımları keskin bir şekilde düştüğünde, hükümet harcamaları bir ülkenin GSYİH’sının diğer bileşenlerine göre daha önemli hale gelebilecektir. (Bu, örneğin bir durgunluğun ardından ortaya çıkabilmektedir.)
Yatırım, özel yurt içi yatırım veya sermaye harcamalarını ifade eder. İşletmeler, ticari faaliyetlerine yatırım yapmak için para harcarlar. Örneğin, bir işletme makine satın alabilecektir. İş yatırımı, bir ekonominin üretken kapasitesini arttırdığı ve istihdam seviyelerini yükselttiği için GSYİH’nın kritik bir bileşenidir.
Net ihracat formülü, toplam ihracatı toplam ithalattan çıkarır (NX = İhracat – İthalat). Bir ekonominin diğer ülkelere ihraç ettiği mal ve hizmetler, yerli tüketiciler tarafından satın alınan ithalatlar eksi bir ülkenin net ihracatını temsil eder. Belirli bir ülkede yerleşik şirketlerin, yabancı şirket olsalar dahi tüm harcamaları bu hesaplamaya dahil edilmektedir.
Üretim (Çıktı) Yaklaşımı
Üretim yaklaşımı; esasen harcama yaklaşımının tersidir. Üretim yaklaşımı, ekonomik faaliyete katkıda bulunan girdi maliyetlerini ölçmek yerine, ekonomik çıktının toplam değerini tahmin eder ve süreçte tüketilen (malzeme ve hizmetler gibi) ara malların maliyetini çıkarır. Harcama yaklaşımı maliyetlerden ileriye dönük projeler sunarken; üretim yaklaşımı tamamlanmış bir ekonomik faaliyet durumunun bakış açısından geriye bakar.
Gelir Yaklaşımı
Gelir yaklaşımı; GSYİH’nın hesaplanmasına yönelik diğer iki yaklaşım arasında bir tür orta yolu temsil eder. Gelir yaklaşımı, emeğe ödenen ücretler, topraktan kazanılan rant, faiz şeklindeki sermaye getirisi ve şirket karları dahil olmak üzere bir ekonomideki tüm üretim faktörleri tarafından kazanılan geliri hesaplar.
Gelir yaklaşımı, üretim faktörlerine yapılan ödemeler olarak kabul edilmeyen bu kalemler için bazı düzeltmelerde bulunmaktadır. Birincisi, dolaylı işletme vergileri olarak sınıflandırılan satış vergileri ve emlak vergileri gibi bazı vergiler vardır. Ayrıca, amortisman (işletmelerin kullandıkça yıpranma eğiliminde olan ekipmanların değiştirilmesi için ayırdığı bir karşılık) da milli gelire eklenmektedir. Bunların hepsi birlikte bir ulusun gelirini oluşturur.
