Döviz Krizi Nedir?
Bir para birimi aniden döviz (forex) piyasasında spekülasyonla sonuçlanan oynaklık yaşadığında bir döviz krizi ortaya çıkabilir. Bu krizlere kur sabitlemeleri veya para politikası kararları gibi birçok faktör neden olabilir. Dalgalı döviz kurlarını devreye sokarak veya piyasayı kucaklamak yerine onunla savaşan para politikalarından kaçınarak çözülebilirler.
Çoğu uluslararası yatırımcı bir noktada bir para krizi yaşadı. Meksika, Arjantin, Çin ve diğer birçok ülke, para birimlerinin çeşitli nedenlerle uyarı yapmadan yukarı ve aşağı hareket ettiğini gördü. Olay, her seferinde daha geniş pazar üzerinde bir etki yarattı.
Bir para krizi, bir merkez bankasının, yatırım sermayesini sınırları içinde tutmak için para biriminin değerini destekleme arzusundan gelişebilmektedir. Gelişmekte olan piyasalar, 2014’ün başlarında para birimlerinin genel olarak değer kaybetmesine neden olan sermaye çıkışları yaşadı. Merkez bankaları, yatırımcıları çekmek için faiz oranlarını yükselterek yanıt verdi. Ancak bu yüksek oranlar daha yavaş ekonomik büyüme ve reel değere yol açtı.
Ülkeler, bazı durumlarda ihracatlarına yönelik talebi canlandırmak için para birimlerini yapay olarak düşük tutmak isteyebilirler. Çin bunun en ünlü örneğiydi. Onlarca yıldır ABD doları ile sabit tuttu. Hükümet, sahip olduğu büyük döviz rezervleri sayesinde çıpayı savunmakta hiçbir zaman sorun yaşamadı. Ancak bu, piyasanın diğer alanlarında bir dengesizliğe neden oldu.
Döviz krizleri, merkez bankası politikalarından saf spekülasyona kadar değişen faktörlerden de kaynaklanabilmektedir. Çoğu zaman tahmin etmek zordur. Geçmişteki para krizlerinin başlıca nedeni; bir merkez bankasının değişken faizli bir dövize sabit bir faiz oranı sabitlememesi olmuştur.
George Soros bir keresinde, İngiltere’nin Almanya’nın enflasyon oranının üç katı olduğu zaman; İngiliz hükümetinin İngiliz Sterlini’nin gölgesini Almanya’nın Deutsche markı ile koruyamayacağına bahse girmişti. Soros haklıydı. Sterlin keskin bir şekilde düştü ve ona tahmini 1 milyar dolar kâr sağladı.
