Rasyonel Tercihler
Kendi rasyonel kişisel tercihlerinizi düşünürseniz; muhtemelen bunların oldukça karmaşık olduğunu göreceksiniz. Gelecekte sahip olmak istediğiniz seçeneklerle şu anda istediğinizi dengeliyorsunuz. Muhtemelen çevrenizdeki insanlara (arkadaşlar, aile, komşular) değer veriyorsunuz ve seçimlerinizin onlar üzerindeki etkisini düşünebilirsiniz.
Kişisel seçimlerin karmaşık alanını şimdilik bir kenara bırakarak, ekonomik rasyonellik dünyasında tüketiciler ve işletmeler tarafından kararların nasıl alındığına bir göz atalım.
Rasyonellik ve Tüketiciler
Bir tüketici bir ürünü satın almayı düşündüğünde, ne ister? Rasyonel davranış teorisi, tüketicinin faydayı en üst düzeye çıkarmak ve maliyeti en aza indirmek istediğini söyler.
Basit bir örneğe bakalım. Yeni bir film vizyona girdiğinde sinemada mı izleyeceksiniz yoksa Netflix’te mi yoksa TV’de mi vizyona girmesini bekleyeceksiniz? Yalnızca seçtiğiniz parasal maliyetleri göz önünde bulundurursak, bir sinema bileti 10 dolara mal olabilir ve o filmi yalnızca bir kez görebileceksiniz. Beklerseniz, muhtemelen filmi izlemeden harcayacağınızdan daha fazlasını harcamadan aylık Netflix veya kablolu aboneliğinizin bir parçası olarak izleyebilirsiniz. Filmi sinemada izlemek için neden 10 dolar ödeyesiniz? Sadece sinemada gösterildiğinde hemen görmek isteyebilirsiniz. Büyük ekran ve yüksek kaliteli görüntü ve ses ile sinema deneyimini isteyebilirsiniz. Aşağıdaki düşünceye dayanarak ekonomik olarak rasyonel bir karar vereceksiniz: “Filmi sinemada izlemekten aldığım fayda ve zevk 10$’a değer mi?”
Bir tüketici olarak, maliyetler ve faydalar konusunda ekonomik olarak rasyonel bir karar veriyorsunuz.
Kursta daha sonra bunun üzerine inşa edeceğimiz için, bu varsayımın bir ürünün maliyeti ile bir tüketicinin onu satın almak isteme derecesi arasında bir bağlantı oluşturduğunu anlamak önemlidir. Ürünün maliyeti arttıkça, tüketicinin satın almanın faydalarının maliyetlerden daha ağır bastığına karar vermesi daha az olası hale gelir.
Rasyonellik ve İşletmeler
İşletmeler de öngörülebilir davranışlara sahiptir, ancak mutluluğu veya zevki en üst düzeye çıkarmak yerine karı en üst düzeye çıkarmaya çalışırlar. Ekonomistler, işletmelerin karlarını maksimize etme hedefi olduğunu varsaydıklarında, şirketlerin değişen iş koşullarına nasıl tepki verecekleri hakkında tahminlerde bulunabilirler.
Örneğin, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki ücretler artarsa, ABD şirketleri nasıl tepki verecek? Mantıklı tepki, başka yerlerde yapılabilecek işleri daha düşük ücretli ülkelere taşımak olabilmektedir. Bu tahmin, aşırı basitleştirmeye dayanmaktadır ve her durumda doğru olmayabilir – bireysel işletmelerin, bunu yapmadan önce belirli işleri ülke dışına taşımanın tam maliyetini anlamaları gerektiği açıktır. Ancak karar, kâr üzerindeki etkisine göre verilecek ve yine de rasyonel olacaktır. Bir şirket bazı işleri yurtdışına taşıyarak daha fazla kar elde etmeye devam ederse, o zaman ekonomistlerin tahmin edeceği sonuç budur.
Rasyonellik, tüketicilerin kişisel çıkarlarını maksimize etmek için hareket edeceklerini ve işletmelerin karlarını maksimize etmek için hareket edeceklerini öne sürüyor. Her ikisi de, maliyetler göz önüne alındığında, bir seçimin faydalarını dikkate alıyor.
